فرهنگ عذرخواهی از مردم را نهادینه کنید

سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی با عنوان « فرهنگ عذرخواهی از مردم را نهادینه کنید»

بسم‌الله الرحمن الرحیم 

معاون اول رئیس جمهور، این هفته در اقدامی نادر و کم سابقه در ایران از مردم به خاطر مشکلات معیشتی و تنگناهای اقتصادی که به کوچک شدن سفره هایشان منجر شده است، عذرخواهی کرد. 

این اقدام مهندس جهانگیری که متأسفانه در هیاهوی اخبار مذاکرات و توافقنامه هسته‌ای کمتر مورد توجه رسانه‌ها و افکار عمومی قرار گرفت؛ از آن جهت در خور اعتنا و تقدیر است که متأسفانه عذرخواهی مسئولان از مردم در کشور ما امری غریب و غیرمتداول است و اگر به تاریخ مکتوب روابط دولتمردان و افکار عمومی مراجعه شود، کمتر موردی از پوزش مسئولان را می‌توان سراغ گرفت. 

از این رو عذرخواهی معاون اول رئیس‌جمهور آن هم بابت مشکلاتی که قطعاً محصول اقدامات این دولت نیست و دولت‌های نهم و دهم نقشی غیرقابل انکار در بوجود آمدن آن‌ها دارند، باید به فال نیک گرفته شود تا این عمل به یک عرف و رویه پسندیده در میان مسئولان جمهوری اسلامی تبدیل گردد. 

واقعیت این است که بررسی روابط دولت‌ها با ملت‌ها در نقاط مختلف جهان گویای این واقعیت است که در کشورهایی که دارای منابع طبیعی فراوان هستند و هزینه‌های اداره کشور نیز از محل استخراج و فروش این منابع طبیعی، تأمین و تحصیل می‌شود، استقلال دولت از مردم در تأمین مخارج به حوزه سیاسی نیز تسری می‌یابد و دولتمردان ناخودآگاه و البته به اشتباه خود را در حوزه مشروعیت و مقبولیت سیاسی نیز از ملت مستقل می‌دانند. 

ناگفته پیداست که این حس استقلال کاذب و برخاسته از درآمدهای بادآورده منابع طبیعی، نوعی خودکامگی را در رفتارهای دولت‌ها بوجود می‌آورد که در اثر آن خود را نه تنها در قبال مردم پاسخگو نمی‌دانند بلکه حق استفاده و رانت‌جویی را نیز برای اطرافیانشان محفوظ می‌دانند! 

نمونه بارز این نوع حکومت‌ها و روابط را می‌توان به روشنی در کشورهای نفت خیز عربی مانند عربستان، کویت، قطر و... سراغ گرفت. بررسی شرایط این کشورها نشان می‌دهد عدم پاسخگویی دولت‌ها و حکومت به مردمشان و فقدان تعریف سازوکارهای انتخابات مردمی در این کشورها، حکومت هایشان را در حوزه سیاست خارجی نیز در موضع مخالفت صریح با افکار عمومی و مردم آن‌ها قرار می‌دهد. 

در ایران نیز پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، رژیم پهلوی با اتکا به درآمدهای سرشار نفتی، کوچک‌ترین اعتنایی به خواسته‌های مردم نداشت و سیاست‌های داخلی و خارجی را مطابق میل شاه تعیین می‌کرد. نتیجه چنین وضعیتی نیز نارضایتی عمیق و گسترده مردم از رژیم پهلوی بود. اما در جمهوری اسلامی، امام خمینی با طرح کلید واژه‌ها "مردم، ولی نعمت دولت"، "دولت خدمتگزار"، "مردم، صاحبان انقلاب" و برتری دا دن کوخ نشینان بر کاخ نشینان، با صراحت هرچه‌ تمام تر، تفاوت‌های عمیق نظام جمهوری اسلامی را با رژیم پهلوی و حکومت‌های خودکامه عربی در نگاه به مردم نشان دادند. امام خمینی با تأکید بر این کلید واژه‌ها و اصرار بر حفظ عنصر جمهوریت در ارکان نظام اسلامی، پاسخگویی دولتمردان را جزء جدا ناشدنی حکومت اسلامی در ایران معرفی کرده و در سیره عملی خود نیز چنین روشی را به نمایش گذاشتند. امام، بارها خود را خدمتگزار مردم نامیدند و عنوان "خادم مردم" برای خود را برعنوان "رهبری" ترجیح می‌دادند.

اما با مرور زمان چنین روحیه‌ای در میان دولتمردان ما کمرنگ شد و مسئولان خود را کمتر ملزم به پاسخگویی در قبال افکار عمومی می‌دانستند. این رویه نادرست متأسفانه در سال‌های اخیر به اوج خود رسیده بود و نه تنها شاهد عدم پاسخگویی مسئولان دولت به افکار عمومی بودیم بلکه در یک روال عجیب ارائه آمارهای نادرست، گزارش‌های مخدوش، دادن آدرس‌های غلط به عادت برخی دولتمردان تبدیل شده بود. نتیجه این سنت نامبارک، بی‌اعتمادی مردم به سخنان دولتمردان و افت سرمایه اجتماعی بود. در چنین شرایطی است که عذرخواهی معاون اول رئیس جمهوری دولت یازدهم نقطه عطف قابل توجه و در خور تقدیری به حساب می‌آید. 

بدون اندکی تردید، در نظام اسلامی مسئولان باید خود را در قبال جامعه مسئول و پاسخگو بدانند و در صورت بروز کاستی‌ها از مردم عذرخواهی کنند. این برای مسئولان نظام اسلامی عیب است که به جای پوزش و کناره‌‌گیری درصورت اشتباه و ناکارآمدی، تقصیر را متوجه دیگران بدانند و با دادن آدرس غلط به جامعه، سعی داشته باشند پست و سمت خود را به هر قیمتی حفظ کنند. 

انتظاری که از دولتمردان کنونی وجود دارد اینست که اولاً سنت عذرخواهی از مردم را نهادینه کنند. یعنی به یکبار عذرخواهی کردن اکتفا نکنند و این سنت حسنه را ادامه دهند تا به عنوان یک فرهنگ در جامعه اسلامی ما کاملاً مرسوم و معمول شود بطوری که علاوه بر دولتمردان، خود مردم نیز در موارد لازم از همدیگر به خاطر عملکردهای نادرست خود عذرخواهی نمایند. ثانیاً مسئولان دولت یازدهم به خاطر اشتباهاتی که ممکن است خود نیز مرتکب شوند از مردم عذرخواهی کنند. اکتفا کردن به عذرخواهی به خاطر اقدامات خلاف دولت گذشته، قابل قبول نیست و مردم تا حدی حاضر به شنیدن چنین عذرخواهی‌هائی هستند و بعد از آن انتظار دارند مسئولان دولت یازدهم با ارزیابی عملکردهای خود، از مردم به خاطر اشتباهات و کوتاهی‌های این دولت نیز عذرخواهی کنند. فرهنگ عذرخواهی از مردم، اینگونه نهادینه خواهد شد. 

برگ سیاه در کارنامه مخالفان داخلی همنوا با مخالفان خارجی مذاکرات

سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی در روز دوشنبه 4 آذر ماه:

بسم‌الله الرحمن الرحیم 

امضاء توافق نامه هسته‌ای ژنو میان ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 بدون شک یک موفقیت برای ملت ایران است که البته در فرآیند حاکمیت جریان اعتدال به دست آمده است. به همین دلیل، این موفقیت را باید "پیروزی منطق" نامید. 

چنین توافقی را ما می‌توانستیم در سال‌های گذشته نیز داشته باشیم اما به دلیل عدم برخورداری دولت گذشته از منطق و استفاده مدیران ارشد آن دولت به ویژه شخص رئیس‌جمهور دولت‌های نهم و دهم از ادبیات خشن، مذاکرات پیشرفتی نداشت و نه تنها به نتیجه نمی‌رسید بلکه همواره تنگناها افزایش می‌یافت و دیوار بی‌اعتمادی بلندتر و ضخیم‌تر می‌شد. مسئولان ارشد دولت جدیداز شخص رئیس‌جمهور گرفته تا وزیر خارجه و گروه مذاکره کننده، از همان ابتدا با تکیه بر منطق وارد صحنه شدند و با منطق قانون و استفاده از راهکارهای حقوقی شناخته شده به گفتگو با طرف مقابل پرداختند و سرانجام توانستند به موفقیتی برسند که در مقطع کنونی نه تنها برای ایران بلکه برای منطقه و جهان آثار مثبت و مفیدی به همراه خواهد داشت. 

ویژگی مهم توافق ایران با 1+5 اینست که غنی‌سازی در ایران، چه در بیان و چه در عمل ادامه خواهد یافت، تحریم جدیدی وجود نخواهد داشت، تحریم‌های گذشته کاهش خواهد یافت و در آینده تحریم‌ها از بین خواهند رفت. علاوه بر اینها در شرایط کنونی نیز مقداری از دارائیهای بلوکه شده ایران در آمریکا آزاد شده و بقیه نیز آزاد خواهد شد و راه برای بازگشت پول‌های نفت کشورمان که به خاطر تحریم‌ها در خارج مانده بود باز خواهد شد. 

توجه به این نکته نیز مهم است که این امتیازات را گروه مذاکره کننده ایرانی درحالی به دست آورده که از خطوط قرمز ترسیم شده عبور نکرده، از حقوق هسته‌ای ایران ذره‌ای عقب نشینی ننموده و هیچیک از تأسیسات هسته‌ای نیز تعطیل نخواهند شد. در این توافق، تعهداتی برای ایران در نظر گرفته شده که با حقوق قانونی شناخته شده در مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منافات ندارد. خودداری از ادامه بعضی فعالیت‌ها برای مدت 6 ماه، بازرسی‌های گسترده توسط بازرسان آژانس و تبدیل نمودن مواد غنی سازی شده به موادی که در داخل کشور کاربرد دارند نیز خدشه‌ای به حقوق شناخته شده ایران در زمینه هسته‌ای وارد نمی‌کنند. 

در مقابل، با امتیازاتی که ایران از امضاء توافق نامه هسته‌ای به دست آورده، زمینه برای گشایش‌های اقتصادی در کشور فراهم خواهد شد و نیرو، وقت و امکاناتی که در سال‌های گذشته برای شکستن بن‌بست هسته‌ای صرف می‌شد، از این پس برای امور دیگری که ضرورت اقتضائات کشور است بکار گرفته خواهند شد. به عبارت دیگر، موفقیت دولت در سامان دادن به مسأله هسته ای، حلقه تکمیل کننده شعار سال 1392 می‌باشد که با عنوان "سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی" توسط رهبر معظم انقلاب اعلام شد. بخش اول این شعار در24 خرداد امسال با انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولت اعتدال محقق شد و مقدمات تحقق بخش دوم آن نیز با امضاء موافقت نامه هسته‌ای میان ایران و 1+5 توسط دولت اعتدال فراهم شده است و در ماه‌های آینده خود حماسه اقتصادی نیز محقق خواهد شد. 

تردیدی نیست که توافق هسته‌ای ایران با 1+5 مخالفانی نیز در داخل و خارج دارد. در خارج از کشور، سران رژیم صهیونیستی و سران رژیم‌های مرتجع عرب از سحرگاه دیروز خشم خود را از این توافق نامه بروز دادند و با ناراحتی و بی‌تابی شدید هرچه توانستند گفتند و هرچه خواستند کردند. بعضی از سران مرتجع عرب بقدری خشمگین هستند که با صراحت اعلام کرده‌اند خطر اصلی منطقه برای اعراب، نه رژیم صهیونیستی بلکه ایران است! سران رژیم صهیونیستی نیز با افشای هماوائی رژیم‌های مرتجع عرب با خود در سنگ اندازی علیه توافق هسته‌ای ایران و 1+5 بر عزم خود برای کارشکنی در این زمینه تأکید کرده‌اند. 

روشن است که سران ارتجاع عرب به دلیل اینکه جایگاهی در میان ملت‌های خود ندارند، از وجود هر کشوری که دارای پشتوانه مردمی باشد در منطقه نگران هستند. روابط پنهانی رژیم‌های مرتجع عرب با صهیونیست‌ها چیز تازه‌ای نیست و همین رابطه است که ماهیت مشترک آنها را نشان می‌دهد. هم سران رژیم صهیونیستی و هم سران ارتجاع عرب، از وجود یک نظام مردمی در منطقه برای خود احساس خطر می‌کنند زیرا آن را الگوی حاکمیت مردم می‌دانند و این واقعیت را درک می‌کنند که وجود چنین نظام مردمی قدرتمندی موجب بیداری ملت‌ها و سست شدن پایه‌های حاکمیت عناصر غیرمردمی خواهد شد. 

مخالفان داخلی توافق هسته‌ای ژنو البته حق نقد آن را دارند ولی آنچه غیر قابل قبول است سنگ اندازی آنها و تبلیغات غیرواقعی علیه این توافق است. اکنون که رهبر انقلاب نیز در پاسخ به نامه رئیس جمهور، توافق هسته‌ای ژنو را تأیید کرده‌اند، مخالف خوان‌های بی‌منطق البته چاره‌ای غیر از سکوت نخواهند داشت، ولی مخالف خوانی‌های هفته‌ها و ماه‌های گذشته آنها که همنوائی‌شان با مخالفان خارجی را به اثبات رساند، برگ سیاهی در کارنامه سیاسی آنها بر جای خواهد گذاشت. 

برخلاف فضاسازی‌های دشمنان و مخالفان بی‌منطق داخلی، به فرد فرد اعضا و هیأت مذاکره کننده کشورمان به خاطر تلاش‌های مدبرانه‌شان خسته نباشید می‌گوئیم و این واقعیت را یادآور می‌شویم که مقاومت مردم ایران و هوشمندی سیاسی آنها که در انتخابات 24 خرداد با رأی دادن به جریان اعتدال آن را به اثبات رساندند، مهم‌ترین عوامل این موفقیت بودند و از این پس نیز همین عوامل می‌توانند موفقیت‌های بعدی را تضمین نمایند.